Onderzoek Welle gepubliceerd in Journal of Alternative Finance

Het artikel is gebaseerd op zowel de kwantitatieve onderzoeken (enquêtes) in 2019 en 2022, als de diepte-interviews van promovenda Lisa van Dongen met belangrijke personen en inwoners van Welle in 2022 en 2024.

INclusion is de enige Nederlandse organisatie met een basisinkomenproject, in de literatuur meestal aangeduid met unconditional cash transfer (UCT). Internationaal zijn er meer UCT-projecten. De onderzoekers noemen drie onderscheidende kenmerken van INclusions project in Welle, waardoor dit project een toegevoegde waarde heeft voor het internationale wetenschappelijke onderzoek:

1. Het feit dat ook de kinderen in Welle een basisinkomen krijgen, even hoog als dat van de volwassenen. In andere basisinkomenprojecten krijgen kinderen geen of een lager basisinkomen.
2. Het door de inwoners van Welle ingestelde en democratisch gekozen Steering Committee. Dit comité adviseert de inwoners over een verstandige besteding van hun basisinkomen en bemiddelt als er problemen zijn.
3. Het community fund dat de inwoners hebben gebruikt voor twee waterputten in het dorp.

Het comité en het dorpsfonds, worden door de onderzoekers als belangrijke pijlers voor het succes van het project gezien. Het comité is belangrijk voor advies en bemiddeling. Het heeft de bewoners bijvoorbeeld aangespoord om te stoppen met het kappen van bomen voor houtskoolproductie en gestimuleerd om in plaatst daarvan het basisinkomen te gebruiken voor investering in productieve activiteiten, zoals landbouw en veeteelt, en in onderwijs. Verder heeft het comité samen met andere lokale leiders en met onze Oegandese partner AFARD bemiddeld bij conflicten.

In de publicatie worden twee situaties genoemd waarbij bemiddeling nodig was. Als eerste waren er gezinnen waarin spanningen hoog opliepen, omdat het basisinkomen voor de kinderen naar de moeders gaat. Mannen voelden zich hierdoor in hun traditionele machtspositie aangetast. De conflicten liepen soms hoog op. Na bemiddeling is de rust wedergekeerd. Het uiteindelijke effect van het basisinkomen op de zeggenschap van vrouwen en op gezinsrelaties blijkt positief te zijn. Meerdere geïnterviewden geven aan dat het basisinkomen gezinsleden, waaronder zijzelf, ertoe aan hebben gezet om samen met hun partner en andere familieleden de huishoudfinanciën te bespreken. Zo zegt een van de vorig jaar geïnterviewde vrouwen:

De eerste waterput in het dorp was een tweede bron van spanningen, omdat deze niet voldoende water opleverde voor iedereen. Na de aanleg van de tweede waterput in 2024 zijn deze spanningen verdwenen.

De waterputten dragen nu juist bij aan hechtere sociale relaties in Welle. Dit met name omdat ze zorgen voor een aanzienlijke tijdsbesparing. Vroeger moesten de vrouwen van Welle kilometers lopen om water te halen. Soms bleven ze er zelfs overnachten en kwamen pas de volgende dag terug. Nu kan iedereen dichtbij huis water halen. Een van de geïnterviewden zegt hierover:

Naast het feit dat er meer tijd is voor werk en voor gezins- en sociale relaties, zijn de waterputten ook ontmoetingsplekken. Daarnaast zorgt het schone water uit de waterputten voor een betere gezondheid. Het water dat vroeger werd gebruikt was vaak onhygiënisch water uit een rivier of andere waterstroom.

Het dorpsfonds waardoor de waterputten er konden komen is dus een belangrijke toevoeging aan het project. Het dorpsfonds zorgt ook voor een versterking van het gemeenschapsgevoel, omdat de inwoners van Welle nu ervaren dat ze samen kunnen werken aan een betere toekomst voor iedereen.

Ook het individuele basisinkomen zorgt voor veel positieve veranderingen in Welle. De onderzoekers schrijven:

De voorzitter van de dorpsraad zegt dat het project de mensen in Welle echt dichter bij elkaar heeft gebracht. Mensen hebben nu meer tijd en middelen om samen te komen, te eten en drinken, en te werken. Een andere geïnterviewde vertelt:

Een duidelijk voorbeeld van onderlinge hulp was dat de dorpelingen gezamenlijk voor een zieke medebewoner het transport naar een ziekenhuis en de behandeling betaalden.

Eén positieve ontwikkeling die veel wordt genoemd in de interviews is het overstappen van houtskoolproductie, waarvoor bomen worden gekapt, naar duurzamere activiteiten zoals landbouw en kleine bedrijven. Veel inwoners hadden de houtskoolproductie voorafgaand aan het project nodig voor hun levensonderhoud. Zoals al vermeld, heeft het Steering Committee deze overgang bevorderd.

Het project en het onderzoek bieden waardevolle lessen voor beleidsmakers en ontwikkelingsorganisaties bij toekomstige UCT-projecten. De onderzoekers wijzen op het belang van een goede begeleiding van het project door lokale leiders en instituties die kunnen bemiddelen als er problemen optreden. Daarnaast blijkt het dorpsfonds een duidelijke toegevoegde waarde te hebben, door de inwoners in staat te stellen samen te investeren in publieke voorzieningen. In de woorden van de onderzoekers: